Demirel’in, askeri müdahaleler ve siyasi çalkantılarla dolu kariyerini özetleyen ikonik bir ifadedir. Bir gazetecinin “sizi o bulunduğunuz yerden altı defa indirdiler, hala orada nasıl duruyorsunuz?” sorusuna verdiği yanıttır. Bu sözün retorik işlevi, siyasi mağlubiyetleri ve iktidardan düşüşleri birer son olarak değil, siyasi dayanıklılığının ve nihai zaferinin kanıtı olarak yeniden çerçevelemektir. Bu ifade, seçmenine “ne olursa […]
Dilbilgisel Kategoriler: Aforizma
Açım diyene geber diyemezsiniz
Devletin sosyal sorumluluklarını ve halkın temel ihtiyaçlarına duyarlılığını vurgulayan bir ifadedir. Bu söz, popülist bir damardan beslenir ve siyaseti, halkın en temel sorunu olan geçim derdine çözüm bulma sanatı olarak tanımlar. Retorik olarak, rakiplerini halkın sorunlarına duyarsız, elitist ve kalpsiz olarak konumlandırırken, kendisini halkın yanında, onların dertlerini anlayan bir “baba” figürü olarak sunar. Ekonomik zorlukların […]
Bir Çiçekle Bahar Olmaz ama Her Bahar Bir Çiçekle Başlar
Erbakan’ın, özellikle 1969’da Konya’dan bağımsız milletvekili seçildiğinde, hareketinin başlangıçtaki küçüklüğüne ve yalnızlığına yönelik eleştirilere verdiği cevaptır. Bu aforizma, büyük değişimlerin ve toplumsal dönüşümlerin küçük, kararlı adımlarla başladığını ifade eder. “Bir çiçekle bahar olmaz” kısmı, tek bir kişinin veya küçük bir grubun tek başına sistemi değiştiremeyeceği gerçeğini kabul ederken; “her bahar bir çiçekle başlar” kısmı, her […]
Demokrasilerde çareler tükenmez
Demirel’in en bilinen ve en sık tekrarladığı aforizmalarından biridir. Bu söz, en umutsuz siyasi krizlerde, hükümet bunalımlarında veya askeri müdahale söylentileri karşısında bile sistemin kendi içinde bir çözüm üreteceğine olan inancı ifade eder. Siyasi işlevi, anti-demokratik müdahalelere karşı demokratik sürecin direncini ve esnekliğini vurgulamaktır. Aynı zamanda, siyasi aktörleri uzlaşmaya ve yeni formüller aramaya teşvik eden […]
Derin devlet
Bir gazetecinin sorusu üzerine yaptığı “Derin devlet, normal devletin raydan çıkmış halidir” tanımıyla Türk siyasi literatürüne geçen bir kavramdır. Bu tanım, “derin devlet” olgusunu meşrulaştırmaz, aksine onu bir anomali, hukukun ve meşru düzenin (“normal devlet“) dışına çıkmış bir sapma olarak tanımlar. Retorik işlevi, devlet içinde varlığı iddia edilen yasa dışı yapılanmaları kabul ederken, bunları devletin […]
Devlet bazen rutinin dışına çıkabilir
Bu ifade, Demirel tarafından Cumhurbaşkanlığı döneminde, Kasım 1996’daki Susurluk Skandalı’nın hemen ardından kullanılmıştır. Skandal, devlet görevlileri, polis ve organize suç örgütleri arasındaki yasa dışı ilişkileri ortaya çıkarmıştı. Bu söz, skandalı inkâr etmek yerine, onu devletin “bekası” için zaman zaman başvurulan meşru ama gayrinizami bir yöntem olarak çerçeveleme girişimidir. Retorik işlevi, yasa dışılığı bir “devlet aklı” […]
Devletin Dini Adalettir
Hz. Ali’ye atfedilen ve devlet yönetiminin temel ilkesinin adalet olması gerektiğini vurgulayan tarihi bir sözdür. Kılıçdaroğlu, bu ifadeyi laiklik ilkesini ve devletin tüm inançlara eşit mesafede durması gerektiğini savunurken kullanır. Ona göre devletin dayatacağı bir din olmamalı, tek inancı ve temel prensibi adalet olmalıdır. Bu söylem, adaleti en üstün değer olarak konumlandırarak, liyakat ve hukukun […]
Dün dündür, bugün bugündür
Demirel‘in siyasi pragmatizmini ve durumsal esnekliğini en iyi özetleyen, adeta onunla özdeşleşmiş bir aforizmadır. Bu söz, geçmişte söylenen sözlerin veya alınan pozisyonların bugünün koşullarında geçerli olmayabileceğini ifade eder. Siyasi işlevi, politika değişikliklerini, yeni ittifakları veya çelişkili gibi görünen adımları meşrulaştırmaktır. Eleştirenler tarafından ilkesizlikle suçlansa da, Demirel bu ifadeyi siyasetin katı ideolojilerle değil, değişen şartlara göre […]
Fırat’ın kenarındaki bir kuzudan ben sorumluyum
İslam halifesi Hz. Ömer’e atfedilen “Dicle kenarında bir kurt bir koyunu kapsa, adl-i ilahi Ömer’den sorar onu” sözünün Demirel tarafından kendi siyasi sorumluluk anlayışına uyarlanmış halidir. Bu ifade, bir liderin ülkenin en ücra köşesindeki en küçük bir sorundan bile nihai olarak sorumlu olduğunu belirten yüce bir devlet adamlığı anlayışını yansıtır. Retorik işlevi, kendisini adil, her […]
Kırk Çürük Yumurta Bir Tane Sağlam Yumurta Etmez
Niceliğin değil, niteliğin önemini vurgulamak için kullanılan bir Erbakan aforizmasıdır. Bu ifade, çok sayıda yanlış, ilkesiz veya “çürük” siyasi aktörün veya fikrin bir araya gelmesinin, tek bir doğru, ilkeli ve “sağlam” alternatifi (Milli Görüş) oluşturamayacağını iddia eder. Siyasi koalisyonları veya farklı görüşlerin bir araya gelmesini eleştirmek için kullanılır. Retorik işlevi, kendi hareketinin ideolojik saflığını ve […]