CHP’nin tek parti döneminde uyguladığı, ekonomide devletin öncü ve belirleyici rol oynadığı iktisadi modeldir. Menderes ve DP, bu modeli “inhisarcı“, verimsiz ve özel teşebbüsü boğan bir sistem olarak eleştirmiştir. Menderes’in söyleminde “devletçilik“, ekonomik geri kalmışlığın ve kıtlığın temel nedeni olarak sunulur. DP’nin savunduğu liberal, özel teşebbüse ve yabancı sermayeye dayalı ekonomik model, bu “devletçilik” anlayışının […]
Dilbilgisel Kategoriler: Ekonomik Terim
Faiz
Erbakan’ın ekonomik sistem eleştirisinin merkezinde yer alan ve “zulüm” ile “haksızlık” olarak tanımlanan kavramdır. Faiz, üretmeden, emek harcamadan başkasının kazancı üzerinden haksız bir pay almak olarak görülür. Erbakan’a göre faiz, “faizci kapitalist sistemin” ve “köle düzeninin” temel sömürü aracıdır. Ekonomik olarak enflasyonun, ahlaki olarak ise toplumsal çürümenin ana nedenidir. “Adil Düzen” projesinin en temel vaadi, […]
Karaborsa
Özellikle İkinci Dünya Savaşı yıllarında ve sonrasında yaşanan ekonomik sıkıntılar döneminde, temel tüketim mallarının fahiş fiyatlarla el altından satılmasını ifade eder. DP’nin muhalefet söyleminde “karaborsa“, CHP iktidarının ekonomi yönetimindeki başarısızlığının, yolsuzluğun ve halkın mağduriyetinin bir sembolü olarak kullanılmıştır. Bu terim, halkın günlük hayatta yaşadığı sıkıntılara tercüman olarak, DP’nin popülist çekiciliğini artırmıştır.
Katma Değer
Yılmaz’ın, özellikle özelleştirme gibi liberal ekonomi politikalarını savunurken kullandığı teknokratik bir terimdir. Bir işletmenin devlete “yük değil, katma değer yaratan bir kuruluş” olması gerektiğini vurgulayarak, ekonomik faaliyetin temel amacının verimlilik ve karlılık olduğunu belirtir. Bu ifade, devletin ekonomideki rolünün küçültülmesi ve piyasa koşullarının hakim kılınması gerektiği yönündeki liberal ekonomik anlayışını yansıtır. Retorik olarak, özelleştirme karşıtı […]
Özel Teşebbüs
DP’nin ekonomik ideolojisinin temel taşıdır. Menderes’in söyleminde “özel teşebbüs” (veya “hususi teşebbüs”), CHP’nin “devletçilik” modelinin karşısına konulan dinamik, verimli ve refah yaratıcı bir güç olarak yüceltilir. Menderes’e göre, ekonomik kalkınmanın motoru devlet değil, bireyler ve şirketler olmalıdır. DP hükümetinin politikaları, özel sektörü kredilerle, teşviklerle ve yabancı sermaye ortaklıklarıyla desteklemeye odaklanmıştır. Bu söylem, DP’ye özellikle iş […]
Rant Ekonomisi
Erbakan’ın, özellikle 1980’ler ve 1990’lar Türkiye’sinde uygulanan ve üretime değil, faiz, borsa gibi finansal spekülasyonlara dayalı olarak servet birikimini teşvik eden ekonomik modeli tanımlamak için kullandığı eleştirel bir terimdir. Bu ekonomi, çalışmadan, üretmeden, “paradan para kazanma“ya dayalı olduğu için haksız ve gayri ahlakidir. “Rant ekonomisi,” gelir dağılımını bozar, küçük bir azınlığı zenginleştirirken geniş halk kitlelerini […]