Demokrat Parti’nin 14 Mayıs 1950’de seçimleri kazanarak iktidara geldiği günü ve bu zaferin arkasındaki toplumsal heyecanı, umudu ve değişim arzusunu ifade eden bir kavramdır. Menderes ve DP’liler için bu ifade, sadece bir seçim zaferini değil, aynı zamanda “Tek Parti Devri“nin sona erdiği, “Milli İrade“nin tecelli ettiği ve yeni bir dönemin başladığı tarihsel bir anı simgeler. […]
Dilbilgisel Kategoriler: İsim Tamlaması
Af Kanunu
DP’nin 1950’de iktidara geldikten sonra çıkardığı ilk yasal düzenlemelerden biridir. Menderes, hükümet programını sunarken, “teminatlı bir adalet” ilkesi gereği bir af kanunu çıkaracaklarını belirtmiştir. Bu kanun, siyasi suçlular da dahil olmak üzere geniş bir kesimi kapsamaktaydı. Retorik olarak bu hamle, DP’nin tek parti döneminin baskıcı ve adaletsiz uygulamalarına son veren, daha özgürlükçü ve affedici bir […]
Ak Günlere
Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 1973 genel seçimlerinde kullandığı seçim bildirgesinin ve ana kampanya sloganının adıdır. Bu ifade, basit bir sloganın ötesinde, Ecevit’in siyasi vizyonunu özetleyen güçlü bir metafordur. O dönemdeki sağ iktidarları ve Milliyetçi Cephe hükümetlerini “karanlık” ve “baskıcı” olarak niteleyen bir siyasi ortama karşı, CHP’yi ve Ecevit’i aydınlığın, umudun, refahın ve özgürlüğün taşıyıcısı olarak […]
Anne Şefkati
Bu metafor, Çiller’in özellikle terörle mücadele gibi sert güç kullanımını gerektiren politikalarını meşrulaştırmak ve yumuşatmak için kullandığı bir araçtır. Şırnak’ta söylediği “Devletin gücünü anne şefkatiyle sararak getireceğiz” sözü, devletin cezalandırıcı yüzünü, koruyucu ve şefkatli bir anne figürüyle birleştirerek çelişkili bir görüntü yaratır. Bu, hem güvenlik bürokrasisine kararlılık mesajı verirken hem de kamuoyuna devletin “şefkatli” olduğunu […]
Arapça Ezan Yasağı
Cumhuriyet Halk Partisi’nin tek parti döneminde, 1941 yılında yürürlüğe giren ve ezanın Arapça aslı yerine Türkçe okunmasını zorunlu kılan uygulamayı ifade eden terim. Bayar ve Demokrat Parti için bu yasak, “tek parti zihniyeti“nin halkın dini inançlarına yönelik antidemokratik müdahalelerinin en somut sembollerinden biri olmuştur. Demokrat Parti, bu yasağı kaldırma vaadini seçim kampanyalarının merkezine yerleştirerek, halkın […]
Barış Harekâtı
Ecevit’in, Türkiye’nin 20 Temmuz 1974’te Kıbrıs’a gerçekleştirdiği askeri müdahaleyi tanımlamak için kullandığı ve siyasi literatüre yerleştirdiği ifadedir. Uluslararası alanda “işgal” veya “müdahale” olarak adlandırılan bu eylemin “Barış Harekâtı” olarak isimlendirilmesi, bilinçli bir retorik tercihtir. Bu isimlendirme, operasyonun amacının toprak kazanmak veya savaş çıkarmak olmadığını, aksine adadaki Türk toplumuna yönelik soykırım girişimlerini durdurmak, anayasal düzeni yeniden […]
Çağdaş Uygarlık Düzeyi
Atatürk’ün Türkiye için belirlediği hedefi ifade eden bu kavram, Ecevit’in söyleminde de sıkça yer alır. Ancak Ecevit, bu kavramı kendi demokratik sol perspektifinden yeniden yorumlar. Ona göre “çağdaş uygarlık düzeyi,” sadece teknolojik ve ekonomik ilerleme anlamına gelmez. Aynı zamanda sosyal adaletin, demokrasinin, insan haklarının ve özgürlüklerin en üst seviyede yaşandığı bir toplumsal yapıyı ifade eder. […]
Değerler Sistemi
Avrupa Birliği’nin temelini oluşturan Kopenhag Kriterleri’ni ve demokratik ilkeleri tanımlamak için kullandığı bir ifadedir. Bu terimle Yılmaz, AB’ye üyeliğin sadece ekonomik çıkarlara dayalı bir ortaklık olmadığını, aynı zamanda demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü gibi evrensel değerleri paylaşan bir “değerler manzumesine” dahil olmak anlamına geldiğini vurgular. Retorik olarak bu ifade, AB standartlarını Türkiye’ye dayatılan yabancı koşullar […]
Demokratik Sol
Ecevit’in siyasi felsefesinin ve kurduğu partinin (DSP) adıdır. Bu kavram, “Ortanın Solu” hareketinin bir sonraki ve daha netleşmiş aşamasını temsil eder. Ecevit, bu terimi bilinçli olarak seçerek kendi siyasi hareketini birkaç temel akımdan ayrıştırmayı hedeflemiştir. Birincisi, “demokratik” vurgusuyla, hareketini Marksist-Leninist geleneğin devrimci ve otoriter sol anlayışlarından kesin olarak ayırır; parlamenter demokrasiye, çoğulculuğa ve özgürlüklere olan […]
Devlet Aklı
Siyasi partilerin günlük çekişmelerinin ve anlık çıkarlarının ötesinde, devletin uzun vadeli çıkarlarını ve bekasını gözeten, tarihsel bir derinliğe sahip, rasyonel ve soğukkanlı bir yönetim anlayışını ifade eder. Bahçeli, MHP’nin ve kendisinin politikalarını sık sık “devlet aklı” ile hareket etmenin bir gereği olarak sunar. Özellikle kritik anlarda alınan kararlar (örneğin Cumhur İttifakı’nın kurulması), parti çıkarlarından ziyade […]