Bayar’ın 1930’lardaki İktisat Vekilliği döneminde, devletin ekonomik hayata yön verdiği ve sanayileşmeyi planladığı modeli tanımlamak için kullandığı bir terimdir. Bu, katı bir sosyalist planlamadan ziyade, özel sektörün de varlığını kabul eden ancak ana yatırım ve strateji belirleme gücünün devlette olduğu bir karma ekonomi modelini ifade eder. Bayar, bu modeli liberalizmin o günkü şartlarda uygulanamazlığına bir […]
Dilbilgisel Kategoriler: Kavram
Hakça Düzen
Ecevit’in siyasi felsefesinin nihai hedefini ve idealini özetleyen anahtar kavramdır. “Ne ezen ne ezilen, insanca hakça bir düzen” sloganının merkezinde yer alır. Bu kavram, Necmettin Erbakan’ın “Adil Düzen” kavramından farklı olarak, referansını dini metinlerden değil, evrensel insan hakları, sosyalizm ve hümanizm gibi seküler düşüncelerden alır. “Hakça düzen,” sadece gelir ve servetin adil bölüşüldüğü ekonomik bir […]
Halk
Ecevit’in söyleminin merkezinde yer alan, siyasetinin öznesi ve meşruiyet kaynağı olan bir kavramdır. Ecevit’in “halk” anlayışı, CHP’nin geleneksel elitist ve bürokratik halkçılık anlayışından bir kopuşu temsil eder. Onun için halk, soyut bir kitle değil, somut sorunları olan, ezilen, sömürülen işçiler, köylüler, memurlar ve dar gelirlilerdir. “Halkçı Ecevit” lakabı, onun siyasetini halkın çıkarları üzerine kurma iddiasından […]
Helalleşme
Kılıçdaroğlu’nun siyasi kariyerindeki en önemli ve en çok tartışılan kavramdır. Kelime anlamı olarak “karşılıklı hakları helal etme, barışma” anlamına gelse de, Kılıçdaroğlu bu kavramı siyasi bir projeye dönüştürmüştür. Bu proje, CHP’nin ve devletin geçmişte neden olduğu mağduriyetlerle (başörtüsü yasağı, Roboski, Sivas, Varlık Vergisi vb.) yüzleşmeyi ve bu mağduriyetleri yaşayan kesimlerle barışmayı hedefler. “Hesaplaşma değil helalleşme” […]
Hür Dünya
Soğuk Savaş döneminde Bayar’ın dış politika söyleminin temel kavramlarından biridir. ABD ve Batı Avrupa ülkelerinin oluşturduğu, demokrasi ve serbest piyasa ekonomisine dayalı ittifakı tanımlar. Bu ifade, Sovyetler Birliği’nin temsil ettiği “esir milletler” veya “demir perde” anlatısının karşıtını oluşturur. Bayar, Türkiye’yi “Hür Dünya“nın komünizme karşı ileri bir karakolu olarak konumlandırarak, Batı ittifakı içindeki stratejik önemini vurgulamış […]
Hususi Teşebbüs
“Özel teşebbüs” veya “özel girişim” anlamına gelen bu ifade, DP’nin ve Bayar’ın 1946 sonrası ekonomi politikasının temel direğidir. CHP’nin “devletçilik” anlayışına karşı, ekonomik kalkınmanın motorunun devlet değil, bireyler ve özel şirketler olması gerektiği fikrini savunur. DP programları, “hususi teşebbüsün” önündeki bürokratik engellerin kaldırılmasını, vergi yükünün azaltılmasını ve yerli-yabancı sermayenin teşvik edilmesini vaat etmiştir. Bu terim, […]
İnançlara Saygılı Laiklik
Ecevit’in, Türkiye’deki sol siyasetin en temel açmazlarından biri olan din-devlet ilişkileri konusunda geliştirdiği özgün formüldür. Bu kavram, laikliği din ve vicdan özgürlüğünü baskılayan katı bir devlet ideolojisi olarak değil, aksine tüm inançların özgürce yaşanmasının güvencesi olarak tanımlar. Ecevit bu formülle, solu, geleneksel olarak kendisine mesafeli duran dindar ve muhafazakâr kitlelere açmayı hedeflemiştir. Amacı, laikliği bir […]
İnsanca
Ecevit’in ünlü “Ne ezen ne ezilen, insanca hakça bir düzen” sloganında geçen ve onun siyaset felsefesinin hümanist temelini ortaya koyan bir kelimedir. “İnsanca” kelimesi, hedeflenen düzenin sadece ekonomik veya siyasi bir yapı olmadığını, aynı zamanda ahlaki ve varoluşsal bir boyutu olduğunu vurgular. Bu, her bireyin onuruna yakışır bir yaşam sürme hakkını ifade eder. Sadece temel […]
İşçi
Bkz. Emek. Ecevit’in siyasi söyleminde ve ideolojisinde merkezi bir konuma sahip olan toplumsal sınıftır. Onun için işçi sınıfı, modern toplumun temel üretici gücü ve sosyal değişimin öncüsüdür.
Kader Birliği
Türk milletini oluşturan bireylerin ve grupların (örneğin Türkler ve Kürtler) ortak bir geçmişe, bugüne ve geleceğe sahip olduğunu, sevinçte ve tasada bir olduklarını ifade eden bir kavramdır. Bahçeli, bu ifadeyi özellikle “bölücülük” olarak gördüğü etnik temelli siyasetlere karşı kullanır. Milletin farklı unsurlarının bir “kader birliği” içinde olduğunu vurgulayarak, ayrılıkçı fikirlere karşı milli birliğin ve kardeşliğin […]