DP’nin “Kalkınma Hamlesi“nin en somut ve görünür sembollerinden biridir. Menderes dönemi, karayolu yapımına büyük önem verilen bir dönemdir ve “asfalt yollar” söylemi, modernleşmenin, ulaşımın kolaylaşmasının ve köyle şehir arasındaki mesafelerin kısalmasının bir metaforu olarak kullanılmıştır. Menderes için her yeni yol, sadece bir altyapı projesi değil, aynı zamanda DP iktidarının ülkeye getirdiği refahın ve ilerlemenin kanıtıydı. […]
Dilbilgisel Kategoriler: Siyasi Terim
Baskı Rejimi
DP’lilerin, özellikle Menderes’in, 1950 öncesi CHP iktidarını tanımlamak için kullandığı pejoratif bir ifadedir. Bu terim, tek parti dönemini siyasi özgürlüklerin kısıtlandığı, basının susturulduğu, muhalefetin ezildiği ve halkın iradesinin yok sayıldığı bir “zulüm dönemi” olarak çerçeveler. DP, kendi iktidarını bu “baskı rejimi“ne son veren bir “Beyaz İhtilal” olarak sunarak meşruiyetini güçlendirmiştir. İronik olarak, iktidarının son yıllarında […]
Beyaz İhtilal
DP’nin 14 Mayıs 1950’de seçimle iktidara gelmesini tanımlamak için kullanılan güçlü bir metafordur. “İhtilal” kelimesinin seçilmesi, bu olayın basit bir hükümet değişikliği olmadığını, 27 yıllık CHP düzeninin kökten ve geri dönülmez bir şekilde yıkıldığını ima eder. “Beyaz” sıfatı ise bu devrimin kansız, şiddetsiz ve en önemlisi halkın oylarıyla, yani demokratik ve lekesiz bir şekilde gerçekleştiğini […]
Cumhur İttifakı
MHP’nin Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile kurduğu siyasi ittifakı tanımlayan resmi isimdir. Bahçeli’nin söyleminde bu ittifak, basit bir seçim işbirliğinin çok ötesinde, Türkiye’nin “beka mücadelesini” yürüten, milli ve ahlaki bir birliktelik olarak sunulur. Rakip ittifak olan “Zillet İttifakı“nın yıkıcı, ahlaksız ve gayrimilli karakterine karşı, Cumhur İttifakı “varını yoğunu Türk milletine adamış“, “tek yürek, tek […]
Demir Perde
Ecevit’in özellikle siyasi kariyerinin ilk dönemlerinde ve gazetecilik yıllarında Sovyetler Birliği ve komünist bloğu tanımlamak için kullandığı, Soğuk Savaş dönemine ait bir metafordur. Bu ifadeyi kullanması, onun anti-komünist duruşunu ve Batı ittifakına olan bağlılığını net bir şekilde ortaya koyar. Ecevit, “emperyalist Sovyet militarizmi” olarak tanımladığı bu bloğun, demokrasi ve özgürlükleri yok eden totaliter bir yapı […]
Devlet Radyosu
Menderes döneminde, özellikle iktidarının ikinci yarısında, hükümetin en önemli propaganda araçlarından biri haline gelen Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu’nun (o zamanki adıyla) öncülüdür. Muhalefet, devlet radyosunun tamamen DP’nin siyasi çıkarları için kullanıldığını, muhalefet partilerine yer verilmediğini ve tek taraflı bir yayın politikası izlendiğini şiddetle eleştirmiştir. Özellikle Vatan Cephesi’ne katılanların isimlerinin her gün radyodan anons edilmesi, […]
Enosis
Kıbrıs adasının Yunanistan’a ilhak edilmesi hedefini ifade eden Rum milliyetçisi ideolojinin adıdır. Ecevit’in söyleminde “Enosis,” Kıbrıs Barış Harekâtı’nın temel meşruiyet gerekçesidir. Ona göre, 15 Temmuz 1974’te Nikos Sampson liderliğindeki darbe, Enosis’i gerçekleştirmek için atılmış son ve en tehlikeli adımdı. Bu darbe, sadece Kıbrıs Türklerinin varlığını değil, aynı zamanda adanın bağımsızlığını da tehdit ediyordu. Dolayısıyla Ecevit, […]
Güç Birliği Cephesi
1950’lerin sonlarında, DP iktidarına karşı muhalefet partilerinin (CHP, Hürriyet Partisi, Cumhuriyetçi Millet Partisi vb.) oluşturduğu ittifak veya iş birliği arayışını tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu cepheleşme, DP’nin artan otoriter eğilimlerine ve seçim sisteminin ittifakları zorunlu kılmasına bir yanıttı. Menderes, bu ittifakı “Milli Muhalefet Cephesi” veya “Kin ve Husumet Cephesi” gibi isimlerle anarak gayrimeşru göstermeye […]
İmar
DP döneminin “Kalkınma Hamlesi“nin şehirlerdeki yansımasını ifade eden bir terimdir. Özellikle İstanbul’da, Menderes’in talimatıyla gerçekleştirilen geniş çaplı yol, bulvar ve meydan düzenlemeleri bu “imar” faaliyetlerinin en bilinen örnekleridir. Bu projeler, bir yandan şehri modernleştirme ve trafiği rahatlatma amacı güderken, diğer yandan binlerce binanın yıkılmasına (istimlak) neden olduğu için büyük tartışmalara yol açmıştır. Menderes için “imar“, […]
Kalkınma Hamlesi
DP’nin 1950-1960 yılları arasında uyguladığı ekonomik ve altyapı odaklı politikaların genel adıdır. Bu ifade, Menderes’in Türkiye’yi tarım toplumundan sanayi toplumuna dönüştürme, ülkeyi baştan sona yollarla, barajlarla, limanlarla ve fabrikalarla donatma vizyonunu özetler. “Hamle” kelimesi, durağanlığa karşı dinamizmi, planlı ve enerjik bir atılımı ifade eder. Bu söylem, DP’nin en güçlü propaganda aracı olmuş, partiye “yapan, inşa […]