Nisan 1960’ta, 27 Mayıs Darbesi’nden kısa bir süre önce, DP meclis grubu tarafından kurulan ve olağanüstü yetkilerle donatılmış bir meclis araştırma komisyonudur. Resmi amacı, CHP’nin ve basının “yıkıcı faaliyetlerini” soruşturmaktı. Ancak komisyona verilen; savcı, yargıç gibi hareket etme, yayın yasağı koyma, tutuklama kararı verme gibi yetkiler, onu anayasal güçler ayrılığı ilkesini ihlal eden bir baskı […]
Kişiler: Adnan Menderes
Tek Parti Devri
Menderes’in ve DP’lilerin, 1923-1950 yılları arasındaki CHP iktidarını tanımlamak için sistematik olarak kullandığı bir ifadedir. Bu terim, o dönemi tarihin doğal akışından çıkarıp, “zulüm,” “baskı,” “yokluk” ve “manevi çöküş” ile anılan anormal bir parantez olarak çerçeveler. Menderes’in konuşmalarında bu dönem, ekonomik geri kalmışlığın, dini baskıların ve antidemokratik uygulamaların yegâne kaynağı olarak sürekli referans gösterilir. Retorik […]
Traktör
DP döneminin tarımsal devriminin ve “Köye makine girdi” söyleminin en güçlü sembolüdür. Marshall Planı yardımlarıyla da desteklenen traktör sayısındaki büyük artış, Menderes hükümetinin en önemli başarılarından biri olarak sunulmuştur. Traktör, sadece bir tarım aleti değil; aynı zamanda modernliğin, verimliliğin, refahın ve DP’nin köylüye getirdiği yeniliğin bir simgesiydi. Menderes’in mitinglerinde traktör konvoyları sıkça yer alır, bu […]
Adnan Menderes Karnesi
Tematik Odak Dağılımı
Sık Kullandığı Terimler
Kişiler: Adnan Menderes Hakkında
Adnan Menderes, Türk siyasi tarihinin en tartışmalı ve dönüştürücü figürlerinden biri olarak, sadece politikalarıyla değil, aynı zamanda kullandığı dille de derin izler bırakmıştır. 1950’de Demokrat Parti’yi (DP) iktidara taşıyan “Yeter! Söz Milletindir!” sloganından, iktidarının son yıllarında toplumu keskin bir şekilde bölen “Vatan Cephesi” çağrısına kadar Menderes’in söylemi, siyasi hedeflerini hayata geçirmede kullandığı en temel araç olmuştur. Bu lügat, Menderes’in kelimelerini, sloganlarını ve metaforlarını sadece yüzey anlamlarıyla değil, aynı zamanda bu ifadelerin ardındaki ideolojik çerçeveyi, retorik stratejileri ve siyasi işlevleri ortaya koyarak analiz etmeyi amaçlamaktadır. Menderes’in dili, basit bir iletişim aracı olmanın ötesinde, bir meşruiyet inşa etme, muhalefeti gayrimeşrulaştırma, toplumu mobilize etme ve nihayetinde iktidarı konsolide etme mekanizması olarak işlev görmüştür.
Ali Adnan Ertekin Menderes, 1950-60 yılları süresince Türkiye Cumhuriyeti’nin başbakanlığını yapmış, İstiklal Madalyası sahibi Türk siyasetçi, devlet adamı ayrıca hukukçudur. On senelik iktidarının, tek başbakanı (22 Mayıs 1950 – 27 Mayıs 1960) oldu ve o döneme damgasını vurdu. İktidarı zamanında, 5 hükümet kurdu. Bu süreç içinde, Türkiye’nin iç ve dış siyasetinde büyük gelişmeler oldu. Sanayileşme ve şehirleşme hamlesi başladı. Köye makine girdi. Ulaşım, enerji, eğitim, sağlık, sigorta ve bankacılık yeniden başlatıldı. Türkiye kalkınma kavramıyla tanıştı. Menderes, 27 Mayıs askeri darbesinin sonunda, 17 Eylül 1961 tarihinde asılarak idam edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 1990 yılında çıkardığı yasa ile Menderes ve onunla beraber idam edilen vatandaşlara itibarlarını iade etmiştir. Adnan Menderes, kötü bir sona sahip olmasına rağmen Türkiye’de 10 binlerce insana yakından hizmet etmiş, görevince gereken tüm çalışmalara özen göstermiş bilinmesi gereken bir siyasi lider konumundadır.