Menderes’in, en büyük siyasi rakibi İsmet İnönü’nün muhalefet tarzını ve iktidara dönme arzusunu aşağılamak için kullandığı metaforik bir suçlamadır. “İsmet Paşa hastadır. (…) Onun hastalığının adı iktidar hastalığıdır” sözüyle İnönü’nün eleştirilerini, ülkenin sorunlarına yönelik meşru bir endişe olarak değil, uzun yıllar elinde tuttuğu gücü kaybetmenin yarattığı patolojik bir hırs olarak sunar. Bu retorik, rakibi siyasi […]
Dilbilgisel Kategoriler: Metafor
İnkılap Softaları
Menderes’in, DP’nin din ve vicdan özgürlüğü alanındaki icraatlarına (özellikle ezanın Arapçalaştırılmasına) karşı çıkan katı laikçi kesimleri, özellikle CHP’li aydın ve bürokratları aşağılamak için kullandığı bir ifadedir. “İnkılap softalarının yaygaralarına ehemmiyet vermeyerek ezanı Arapçalaştırdık” sözü, bu kullanımın en net örneğidir. “Softa” kelimesi, normalde bağnaz ve yobaz dindarlar için kullanılırken, Menderes bu kelimeyi tersine çevirerek, laikliği bir […]
İpim Cebimde Geziyorum
Özellikle 28 Şubat sürecinde, askerin siyasete müdahalesi ve kendisi üzerindeki baskılar karşısında korkmadığını, her türlü sonuca (idam dahil) hazır olduğunu ifade etmek için kullandığı çarpıcı bir ifadedir. “İp” metaforu, idamı simgeler ve bu söz, siyasi mücadelenin ne kadar sertleştiğini ve risklerin ne kadar yükseldiğini gösterir. Çiller, bu ifadeyle kendisini davası uğruna ölümü göze almış cesur […]
İpim cebimde geziyorum
Özellikle 28 Şubat sürecinin baskıcı atmosferinde, siyaset yapmanın getirdiği riskleri ve karşılaştığı tehditleri anlatmak için kullandığı dramatik bir ifadedir. Bu metafor, idam tehdidi altında olduğunu veya her an siyaseten veya fiziken yok edilebileceği bir ortamda görev yaptığını ima eder. Retorik işlevi, kendisini demokrasi ve sivil siyaset uğruna büyük riskler alan, “kelle koltukta” mücadele eden bir […]
İpleri çözmek
Özal’ın, devletin ve bürokrasinin bireylerin ve girişimcilerin önündeki engellerini kaldırma eylemini tanımlamak için kullandığı bir metafordur. Ona göre Türk insanı “fevkalade kabiliyetlidir” ancak bürokrasinin “ipleriyle” bağlanmıştır. Bu ipler çözüldüğünde insanlar “harikalar yaratacaktır”. Bu metafor, onun liberal bireycilik felsefesini ve anti-bürokratik duruşunu halkın anlayacağı basit ve güçlü bir imgeyle ifade eder.
İşsizliğin Üstünden Silindirle Geçeceğim
Çiller’in ekonomik vaatleri arasında en bilinen ve en popülist olanıdır. İşsizlik gibi karmaşık ve yapısal bir sorunu, “silindirle ezmek” gibi basit, şiddetli ve kesin sonuç vaat eden bir eyleme indirger. Bu metafor, seçmene sorunun kökten ve hızla çözüleceği yönünde güçlü bir umut ve kararlılık mesajı verir. Söylemin gücü, teknik detaylardan arındırılmış, görsel olarak zihinde canlanabilen […]
İthal Kumandanlar
2002 seçimleri öncesinde, Dünya Bankası’ndan gelerek ekonominin başına geçen ve daha sonra siyasete atılan Kemal Derviş’i hedef almak için kullandığı bir ifadedir. “Siz hiç ithal kumandanlarla kurtuluş savaşı kazanıldığını gördünüz mü?” sorusuyla bu ifadeyi güçlendirmiştir. “İthal kumandan” benzetmesi, Derviş’i Türkiye’nin gerçeklerinden kopuk, dışarıdan atanmış, milli olmayan ve dolayısıyla güvenilmez bir figür olarak kodlar. Bu, milliyetçilik […]