1965 yılında İsmet İnönü tarafından ilk kez kullanılan ancak içini Bülent Ecevit’in doldurup kitleselleştirdiği ideolojik bir konumlanma ifadesidir. Bu terim, 1960’ların siyasi konjonktüründe CHP için hayati bir stratejik hamleydi. Bir yandan, yükselen ve CHP’den oy çalan Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) devrimci sosyalizminden kendini ayrıştırıyor, diğer yandan Adalet Partisi’nin (AP) sağcı politikalarına bir alternatif sunuyordu. “Ortanın […]
Arşivler: Sözlük Terimleri
Örtülü Ödenek
Başbakanların devletin gizli hizmet ve giderleri için kullandığı, denetime tabi olmayan bütçe kalemidir. Tansu Çiller’in siyasi kariyeri, örtülü ödenekle ilgili iki büyük skandalla anılır: Selçuk Parsadan dolandırıcılığı ve başbakanlığı devretmeden önce ödenekten 500 milyar TL çektiği iddiası. Çiller’in söyleminde bu terim, genellikle reddettiği, komplo olarak nitelediği ve aklanmakla övündüğü bir suçlama konusudur. Bu konu, onun […]
Osmanlı Beşlisi
2002 seçimleri öncesinde rakiplerini hedef alırken kullandığı bir el hareketini ve metaforu tanımlar. “Bu nedir? Bir elin beş parmağı. Bunu ne yapacaksın? Bunların üstüne bir Osmanlı beşlisini indireceksin” sözüyle, rakiplerine karşı sert ve cezalandırıcı bir tavır takınacağını ima eder. “Osmanlı beşlisi” veya “Osmanlı tokadı” deyimi, gücü, kararlılığı ve tarihi bir devamlılığı simgeler. Bu ifade, seçmene […]
Otorite
Bayar’ın söyleminde otorite, şahısların keyfi hâkimiyeti değil, “kanunların otoritesi” olarak tanımlanır. Devletin meşru gücünü ve düzeni sağlama kapasitesini ifade eder. Bu vurgu, Bayar’ın düzen ve istikrara verdiği önemi gösterir. Muhalefetin eylemlerinin “anarşiye” veya “şekavete” dönüşmemesi için devletin ve kanunların otoritesinin korunması gerektiğini savunur
Otoriter Yapı
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni ve mevcut iktidarın yönetim tarzını tanımlamak için kullanılan bir ifadedir. Güçler ayrılığının ortadan kalktığı, denge ve denetleme mekanizmalarının zayıfladığı, medyanın baskı altında olduğu ve muhalif seslerin kısıldığı bir yönetim biçimini ifade eder. Gençlere seslenirken, “demokratik yollarla otoriter bir yönetimi değiştirdiler” diyerek, sandıkta bu yapıyı değiştirme görevini onlara yükler.
Özalizm
Turgut Özal’ın şahsıyla özdeşleşen siyasi ve ekonomik felsefeyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Genellikle ekonomik liberalizm, siyasi pragmatizm, sosyal muhafazakârlık ve teknokratik yönetim anlayışının bir karışımını ifade eder. Bu kavram, Özal’ın politikalarının sadece dönemsel bir iktidar pratiği olmadığını, aynı zamanda kendine özgü bir ideolojik çerçeveye sahip olduğunu ima eder.
Özel Teşebbüs
DP’nin ekonomik ideolojisinin temel taşıdır. Menderes’in söyleminde “özel teşebbüs” (veya “hususi teşebbüs”), CHP’nin “devletçilik” modelinin karşısına konulan dinamik, verimli ve refah yaratıcı bir güç olarak yüceltilir. Menderes’e göre, ekonomik kalkınmanın motoru devlet değil, bireyler ve şirketler olmalıdır. DP hükümetinin politikaları, özel sektörü kredilerle, teşviklerle ve yabancı sermaye ortaklıklarıyla desteklemeye odaklanmıştır. Bu söylem, DP’ye özellikle iş […]
Özelleştirme
Yılmaz’ın ve ANAP’ın liberal ekonomi politikasının temel taşlarından biridir. Söyleminde özelleştirmeyi, “halkın sorununun çözülmesi”, “siyasi kirlenmenin önlenmesi” ve “demokrasi” için bir zorunluluk olarak sunar. KİT’lerin (Kamu İktisadi Teşebbüsleri) verimsizliğini ve devlete yük olduğunu savunarak, özelleştirmenin ekonomik rasyonalitenin bir gereği olduğunu vurgular. “Bu özelleştirme ile sadece Türk ekonomisinin değil, çalışanların da çıkarları korunmuştur” gibi ifadelerle, bu […]
Özelleştirme
Özal’ın ekonomik programının temel direklerinden biridir. Kamu İktisadi Teşebbüsleri’nin (KİT) özel sektöre devredilmesini ifade eder. Söyleminde özelleştirmeyi, devleti hantal ve verimsiz yapısından kurtaracak, ekonomiye dinamizm getirecek ve “Devlet Baba” anlayışını yıkacak bir reform olarak sunmuştur. Bu kavram, onun liberal ve piyasa odaklı ideolojisinin en somut politika yansımalarından biridir.
Özgür İnsan
Ecevit’in 1972’de çıkardığı aylık derginin adıdır ve onun siyaset felsefesinin merkezindeki birey anlayışını yansıtır. Ecevit için özgürlük, sadece siyasi haklara sahip olmak değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal baskılardan da kurtulmaktır. “İnsanlar, yaşama ve çalışma şartlarının hakimi değil de tutsağı iseler, o toplumda özgürlük yok demektir” sözü bu anlayışı özetler. “Özgür İnsan,” ekonomik güvenceye sahip, […]