Demirel’in demokrasi anlayışının merkezinde yer alan ve siyasi meşruiyetin tek kaynağı olarak gördüğü kavramdır. Söyleminde “milli irade“, halkın seçim sandığında tecelli eden gücünü ifade eder ve bu gücün karşısında bürokrasi, ordu veya herhangi bir elit grubun vesayetini reddeder. Demirel, askeri müdahaleleri “milli iradeye” karşı yapılmış en büyük suç olarak görmüş ve siyasi mücadelesini büyük ölçüde […]
Arşivler: Sözlük Terimleri
Milli İrade
Menderes söyleminin kilit taşı ve en stratejik kavramıdır. Başlangıçta, CHP’nin tek parti yönetimine karşı halkın egemenlik hakkını ve sandık sonucunun üstünlüğünü ifade eden demokratik bir ilke olarak kullanılır. Ancak DP iktidarı boyunca anlamı temelden bir dönüşüme uğrar. İktidarının ikinci yarısında “Milli İrade“, artık sadece seçim sonucunu değil, DP hükümetinin her türlü eylemini ve kararını meşrulaştıran, […]
Millî irade
Halkın seçimler yoluyla tecelli eden egemenlik hakkını ve siyasi tercihini ifade eden bir kavramdır. Erdoğan’ın söyleminde “milli irade,” demokrasinin en kutsal ve dokunulmaz ilkesidir. Ancak bu kavram, çoğunlukçu bir demokrasi anlayışıyla yorumlanır. Yani, sandıktan çıkan sonuç, milli iradenin mutlak ve tartışılmaz kararı olarak kabul edilir ve bu kararın denetlenmesi veya sınırlandırılması (örneğin yargı veya diğer […]
Milli İrade
Bayar’ın ve Demokrat Parti’nin siyasi söyleminin temel taşı olan bu kavram, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu ve milletin bu egemenliği serbest seçimlerle tecelli ettirdiği fikrini ifade eder. Bayar için “Milli İrade,” parlamentodaki çoğunluğun iradesiyle eş anlamlıdır ve bu iradenin üzerinde hiçbir vesayet (bürokratik, askeri vb.) kabul edilemez. Retorik işlevi çift yönlüdür: 1946-1950 muhalefet döneminde, […]
Milli İrade Yolunu Seçtin
Bayar’ın 1953’te Anıtkabir’de Atatürk’e hitaben yaptığı konuşmada geçen ve onun Atatürk’ü yorumlama stratejisini özetleyen kilit bir ifadedir. Bayar, Atatürk’ün kendisine sunulan padişahlık, halifelik gibi teklifleri reddederek cumhuriyeti ve millet egemenliğini tercih etmesini vurgulayarak, Atatürk’ün en büyük mirasının “milli irade” olduğunu savunur. Bu ifadeyle, kendi “Milli İrade” doktrinini doğrudan Atatürk’ün vizyonuna dayandırır ve DP’nin bu vizyonun […]
Milli Korunma Kanunu
İlk olarak İkinci Dünya Savaşı sırasında CHP hükümeti tarafından çıkarılan ve devlete ekonomi üzerinde olağanüstü yetkiler veren bir yasadır. DP, muhalefetteyken bu kanunu sert bir şekilde eleştirmiştir. Ancak ironik bir şekilde, 1956 yılında ekonomik kriz derinleşince, Menderes hükümeti bu kanunu yeniden yürürlüğe koymuştur. Bu karar, DP’nin savunduğu liberal ekonomi politikalarıyla ve tek parti dönemine yönelik […]
Milli Mücadele
1919-1922 yılları arasındaki Türk Kurtuluş Savaşı’nı ifade eden tarihi bir terimdir. Ancak Bayar’ın lügatinde bu, sadece geçmişte kalmış bir olay değil, aynı zamanda siyasi meşruiyetin ve kimliğin de kaynağıdır. Kendi siyasi hayatının başlangıç noktası olarak sürekli Milli Mücadele’ye, özellikle de sivil direniş kanadındaki rolüne atıfta bulunur. DP’nin siyasi mücadelesini de, “tek parti zihniyetine” karşı verilen […]
Milli Mücadele Ruhu
Türk milletinin Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği bağımsızlık azmi, fedakârlık, birlik ve beraberlik ruhunu ifade eder. Bahçeli, günümüz Türkiye’sinin karşılaştığı sorunlarla (terör, ekonomik zorluklar, dış baskılar) başa çıkmak için aynı “Milli Mücadele ruhuna” ihtiyaç olduğunu sık sık vurgular. Bu, hem tabana moral ve motivasyon aşılamayı hem de mevcut mücadeleyi o kutsal ve şanlı tarihsel direnişle eşitleyerek meşrulaştırmayı […]
Milli Şef
İsmet İnönü’nün, Atatürk’ün ölümünden sonra CHP’nin ve devletin lideri olarak aldığı resmi unvandır. Menderes ve DP’liler için bu unvan, tek parti döneminin anti-demokratik, tek adam yönetimine dayalı ve totaliter karakterini simgeler. Söylemde “Milli Şef” dönemi, “Milli İrade“nin yok sayıldığı, lider kültünün egemen olduğu bir dönem olarak sürekli eleştirilir. Bu terimi kullanmak, İnönü’yü ve CHP’yi demokrasiyle […]
Milliyetçi Cephe (MC)
1970’lerde Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi’nin, Millî Selamet Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve Cumhuriyetçi Güven Partisi ile kurduğu sağ koalisyon hükümetlerine verilen addır. Ecevit’in söyleminde “Milliyetçi Cephe,” kendisinin temsil ettiği halkçı, ilerici ve aydınlık siyasete karşı; karanlığı, gericiliği, baskıyı ve halk düşmanlığını temsil eden bir yapı olarak konumlandırılır. MC hükümetleri, onun dilinde, ülkeyi siyasi ve […]